Tác giả: Nguyễn Thị Lan
Chủ đề: Giáo dục
Loại tài liệu: Bài giảng; Giáo án; Kế hoạch lên lớp
Ngày cập nhật: 08/03/24 08:50
Lượt xem: 1
Dung lượng: 25.3kB
Nguồn: Tự soạn
Mô tả: Soạn: 05//3/2024 Giảng: 08+09/3/2024 Tiết 119,120 Tập làm văn: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Đặc điểm, yêu cầu đối với bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Các bước khi làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. * Đối với HS khuyết tật: nắm 70% kiến thức. 2. Năng lực: - Năng lực chung: năng lực làm việc nhóm, năng lực tự quản bản thân và làm việc có trách nhiệm. - Năng lực chuyên biệt: + Đọc hiểu ngữ liệu: nhận diện đề bài NL về đoạn thơ bài thơ, đọc hiểu giá trị ND và NT của các tác phẩm văn học trữ tình. + Viết: Tiến hành các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. Tổ chức triển khai các luận điểm. Lập ý và cách dẫn dắt vấn đề khi nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. + Nói và nghe: Trình bày miệng một cách mạch lạc những cảm nhận, đánh giá của mình về đoạn thơ, bài thơ. Lắng nghe sự chia sẻ ý kiến của các bạn và GV, học tập các bạn để rèn luyện kĩ năng nói tốt hơn. * Đối với HS khuyết tật: năng lực tự chủ và tự học; năng lực ngôn ngữ. 3. Phẩm chất: - Yêu văn học, xúc động, yêu quý, trân trọng cảm xúc về tác phẩm thơ. - Chăm học: có ý thức làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. * Tích hợp GD đạo đức: Tình yêu tiếng Việt, giữ gìn, phát huy vẻ đẹp của tiếng Việt. Có ý thức sử dụng kiến thức trong khi nói và viết cho phù hợp, đạt hiệu quả. Tự lập, tự tin, tự chủ trong việc thực hiện nhiệm vụ của bản thân và các công việc được giao. => giáo dục các giá trị trách nhiệm, trung thực, hợp tác. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Thiết bị: máy tính, bảng phụ. - Học liệu: tài liệu tham khảo, kế hoạch dạy học 2. Chuẩn bị của học sinh: Đọc sgk & soạn bài trả lời các câu hỏi . III. TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC A. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU: 5 phút a. Mục tiêu: - Tạo tâm thế hứng thú cho HS. b. Nội dung: HS thực hiện yêu cầu của GV. c. Sản phẩm: HS suy nghĩ trả lời. d) Tổ chức thực hiện: GV dùng kĩ thuật LWL vào bài - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: ? Giờ Tập làm văn trước, em đã biết được kiến thức gì? (K) ? Thế nào là nghị luận về 1 đoạn thơ, bài thơ? Kể tên các tác phẩm thơ lớp 9 em đã học? ? Trong giờ học này em muốn biết thêm kiến thức gì về nghị luận về 1 đoạn thơ, bài thơ? (W) - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ trong thời gian 2 phút - Bước 3: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI: HĐ CỦA THẦY VA TRÒ SẢN PHẨM DỰ KIẾN Hoạt động 1: Tìm hiểu đề bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ: 7 phút a) Mục tiêu: Giúp HS nắm được những kiến thức về cách làm bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ. b) Nội dung: HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra. d) Tổ chức thực hiện: - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: a. Nhắc lại cấu tạo một đề bài nói chung? b. Trong 8 đề bài trên, đề nào có cấu tạo đủ 2 phần? c. Những đề còn lại có đặc điểm gì? d. Từ sự phân tích em hãy so sánh sự giống và khác nhau của các đề bài trên? - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm. - Một nhóm trình bày. - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung. - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung. (Lưu ý hoạt động của HS khuyết tật) - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới. GV: Có những đề đã định hướng tương đối rõ ràng như đề: 1, 2, 3, 5, 6, 8. Nhưng có những đề đòi hỏi người viết phải tự xác định để tập trung vào hướng nào như đề 4,7 Hoạt động 2: Tìm hiểu cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ: 53 phút a. Mục tiêu: Xác định yêu cầu của đề và tìm ý, lập dàn ý, viết bài cho bài viết. b. Nội dung: HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV. c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS d) Tổ chức thực hiện: NV1: - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: ? Gọi học sinh đọc đề bài? ? Trình bày các bước làm 1 bài TLV nói chung? a. Vấn đề cần nghị luận ở đây là gì? Em cần sử dụng phương pháp nào để nghị luận? Để nghị luận được vấn đề đó em cần sử dụng tư liệu chủ yếu nào? b. Bài thơ được sáng tác vào thời gian nào, ở địa điểm nào, trong tâm trạng ntn? c. Trong xa cách nhà thơ nhớ về qh ntn? Hình ảnh làng quê hiện lên trong nỗi nhớ của Tế Hanh có những đặc điểm và vẻ đẹp gì? d. Ngôn từ, giọng điệu của bài thơ có gì đặc sắc? e. Khái quát thành những luận điểm nào về tình yêu quê hương trong bài thơ? - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: - Một nhóm trình bày. - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV chốt kiến thức: - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung. - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS TIẾT 2 NV2: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: ? Bố cục của bài TLV gồm mấy phần? ? Phần mở bài phải đảm bảo yêu cầu gì? ? Phân tích phần nội dung, em triển khai thành những luận điểm nào? ? Để làm nổi bật nội dung trên tác giả thành công về những nghệ thuật gì? ? Phần kết bài ta nên làm như thế nào? ? Qua phân tích cách làm đề bài trên, em thấy một bài nghị luận về tác phẩm thơ có bố cục mấy phần? Yêu cầu từng phần? ? Gv yêu cầu hs viết đoạn MB, KB. Trình bày trước lớp? - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ trong thời gian 2 phút. - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung. - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS NV3: HOẠT ĐỘNG NHÓM (5 PHÚT) - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: a. Xác định bố cục của văn bản này? b. phần thân bài người viết thể hiện những đánh giá, nhận xét của mình về bài thơ bằng những luận điểm nào? mỗi luận điểm triển khai như thế nào? c. Tác giả triển khai các phần như thế nào? Được liên kết với MB và KB ra sao? d. So sánh với dàn ý đề bài trên và cách triển khai luận điểm của bài văn này em có nhận xét gì? nhận xét đánh giá ấy phải đảm bảo yêu cầu gì? ? Văn bản có sức thuyết phục, hấp dẫn không ? Vì sao ? ? Từ bài văn em rút ra bài học gì về cách làm văn nghị luận văn học ? (Bố cục, cảm xúc, nhận xét...) - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: - HĐ cá nhân - HĐ nhóm - Đại diện nhóm trình bày. - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP: 5 phút a. Mục tiêu: Vận dụng hiểu biết về cách làm bài Nl về 1 đoạn thơ, bài thơ để làm bài tập. b) Nội dung: HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV. c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi. d) Tổ chức thực hiện: - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi Bài tập nhanh: Hãy khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng nhất. Đâu là điều cần thiết khi viết mở bài cho bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ? A. Giới thiệu bài thơ, đoạn thơ. B. Nêu khái quát giá trị bài thơ, đoạn thơ C. Kết luận về giá trị của bài thơ, đoạn thơ. D. Giới thiệu đoạn thơ, bài thơ, nêu khái quát giá trị bài thơ, đoạn thơ. Một bạn học sinh khi lập dàn ý phân tích bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" đã triển khai các luận điểm phần thân bài như sau: A. Cảm xúc của nhà thơ trước mùa xuân đất nước, dân tộc. B. Khát vọng hoà nhập, dâng hiến “mùa xuân nho nhỏ” của nhà thơ. C. Cảm xúc của nhà thơ trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời. Hãy sắp xếp lại các luận điểm trên theo trật tự hợp lí của bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ". - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ C. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG: 20 phút a. Mục tiêu: HS biết vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào cuộc sống thực tiễn. b. Nội dung: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi của GV. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Phân tích khổ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ. ? Nội dung cảm xúc của khổ thơ ? Bức tranh mùa xuân được phác họa qua những từ ngữ, hình ảnh tiêu biểu nào? ? Em có nhận xét gì về hình ảnh và ngôn ngữ thơ? Cấu tạo ngữ pháp của 2 câu thơ đầu có gì đặc biệt? ? Tìm những từ ngữ thể hiện rõ nhất cảm xúc của tác giả và phân tích? Xác định biện pháp nghệ thuật độc đáo trong hai câu thơ cuối đoạn thơ và nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy? - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: + Nghe yêu cầu. + Viết bài. + Trình bày cá nhân. I- Tìm hiểu đề bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 1. Ngữ liệu a. Đề bài gồm hai phần: + Phần mệnh lệnh + Phần nội dung. b. Các đề: 1, 2, 3, 5, 6, 8. c. Đề: 4, 7 đề không có lệnh. (đề mở) Về thực chất 2 dạng đề bài này có chỉ định ngầm là yêu cầu nghị luận về “hình tượng...”, “ những đặc sắc...”. d. Phân tích Cảm nhận Suy nghĩ Khác nhau Yêu cầu nghiêng về phương pháp nghị luận Yêu cầu nghị luận trên cơ sở cảm thụ của người viết Yêu cầu nghị luận nhấn mạnh tới nhận định, đánh giá của người viết Giống nhau Các đề bài đều yêu cầu nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ II- Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 1. Các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. Đề bài: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh. - HS: 4 bước. Tìm hiểu đề, tìm ý. *Lập dàn ý. A. Mở bài: Giới thiệu đoạn thơ, bài thơ B.Thân bài. - Nội dung: - Nghệ thuật: C. Kết bài: Khái quát giá trị ý nghĩa *. Viết bài * Đọc lại bài viết và sửa chữa 2. Cách tổ chức triển khai luận điểm. a. - VĐNL: Biểu hiện của tình yêu quê hương trong bài thơ “ Quê hương” - PP phân tích - Tư liệu: bài thơ “ Quê hương” – Tế Hanh b. Sáng tác trước cách mạng tháng 8, khi tác giả đi học xa quê hương. c. Nhà thơ luôn nhớ về hình ảnh, màu sắc, mùi vị qh d. Cách miêt tả chọn lọc, hình ảnh, ngôn từ, cấu trúc, nhịp điệu, tiết tấu... e. - Tình yêu quê hương trong hồi ức. - Tình yêu qh trong nỗi nhớ trực tiếp. Giới thiệu vấn đề nghị luận “tình yêu quê hương” thể hiện trong bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh. - Luận điểm 1: Cảnh ra khơi: vẻ đẹp trẻ trung, giàu sức sống, đầy khí thế vượt trường giang. - Luận điểm 2: Cảnh trở về: đông vui, no đủ, bình yên. - Luận điểm 3: Nỗi nhớ: hình ảnh đọng lại vẻ đẹp sức mạnh mùi nồng mặn của quê hương. Cấu trúc ngôn từ, hình ảnh, nhịp... Khẳng định lại những giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ. a. Mở bài: Đoạn 1: Giới thiệu chung về nhà thơ TH với khởi đầu thành công xuất sắc là bài thơ “Quê hương”. Thân bài: Tiếp đến thành thực của Tế Hanh, nhận xét những thành công của bài thơ. Kết bài: phần còn lại: khẳng định những đóng góp có giá trị. b. Nhà thơ đã viết “Quê hương” bằng tất cả tình yêu tha thiết trong sáng đầy thơ mộng: + Hình ảnh đẹp như mơ, đầy sức sống khi ra khơi. + Cảnh lao động tấp nập và cuộc sống no đủ, bình yên. + Vẻ đẹp dung dị của người dân chài giữa một không gian biển trời thơ mộng. + Hình ảnh âm thanh, màu sắc.... Một tâm hồn nhớ nhung chẳng thể nhạt nhoà. + Nỗi nhớ quê ở đoạn kết đã đọng lại thành kỉ niệm ám ảnh, vẫy gọi. + Câu thơ cuối làm rõ thêm tâm hồn thiết tha, thành thực của Tế Hanh. c. Phần thân bài liên kết với mở bài bằng các luận điểm, luận cứ có tác dụng cụ thể hoá cho nhận xét khái quát ở mở bài. - Phần kết bài liên kết với phần thân bài bằng những kết luận mang tính quy nạp về giá trị bt. d. Nhận xét, đánh giá, cảm thụ của mỗi người viết có cách riêng. Phải xoay quanh phân tích, bình giá nội dung, nghệ thuật của tác phẩm. - Văn bản có sức thuyết phục, hấp dẫn Vì + Bố cục mạch lạc, rõ ràng + Tập trung trình bày những nhận xét đánh giá về nội dung, nghệ thuật của bài thơ. + Người viết trình bày cảm nghĩ bằng cả sự rung cảm tha thiết đối với qh. * Hướng dẫn về nhà: - Học ghi nhớ - Hoàn thành bài tập - Soạn bài: Sang thu